De lekkerste vlaaien op een rij

Wat is een vlaai precies?

Een vlaai is per definitie een cirkelvormig gebak met opstaande rand en een fruitvulling. Al is rijstvlaai ook heel populair. Ze zeggen ook wel eens dat een vlaai “dun van leer en dik van smeer” moet zijn. Hiermee willen bakkers zeggen dat het deeg relatief dun mag zijn in verhouding met de vulling van vlaaifruit.

Vlaaien zijn dus altijd rond maar kunnen verschillen qua afwerking. Zo vind je open vlaaien maar ook versies met een raster, met een deksel of met knobbeltjes (crumble) zoals Jeroens potsocker vlaai. Moderne bakkers durven hun vlaaien ook wel af te werken met extraatjes zoals slagroom, meringue, chocoladeschilfers, etc.

Oeroud streekproduct

De vlaai staat gekend als een echt streekproduct met recepten die verschillen per regio. De meest gekende variant is de Limburgse vlaai, maar ook in Gent, Aalst, Hoegaarden en Lier hebben ze een eigen streekgebonden recept voor hun eigen vlaai.

De vlaai was al een populair gerecht in de 16e eeuw. Toen verschenen ze op tafel bij feestelijke gelegenheden. Ze zijn zelfs te zien in een aantal bekende schilderwerken van Bruegel. Tijdens de Bruegelweek in 2019 waagde Jeroen zich voor de gelegenheid aan een zonderlinge vlaai, die heeft combineert een vulling van rijstpap en vanillepudding met een vleugje amandel. Het recept mag dan wel oeroud zijn, de smaken zijn nog steeds een schot in de roos.

Vlaamse vlaaien op een rij

1. Limburgse vlaai

Vlaai is een typisch Limburgs dessert. Op elke familiebijeenkomst of verjaardagsfeest verschijnt er vroeg of laat wel een vlaai op tafel. De vulling bestaat meestal uit fruit zoals peren, appels, abrikozen, krieken of kersen. Typisch voor Limburgse vlaaien is dat de fruitvulling in de taart gebakken wordt. Bakkemoezevlaai of Limburgse perenvlaai met kaneel is een goed bijvoorbeeld. De peren worden eerst gedroogd in de oven en daarna samen met de taart een tweede keer gebakken. Moderne vlaaien krijgen soms extra versiering zoals toefjes slagroom, meringue of chocoladeschilfers, maar bij een klassieke vlaai past dit niet.

De meeste Limburgse vlaaien zijn gemaakt van gistdeeg met suiker, eieren, melk en boter. Andere vlaaien bestaan uit een soort van koekjesdeeg met bakpoeder in plaats van gist, en met meer suiker en vetstof.

2. Oost-Vlaamse vlaaien

De liefde voor lekkere vlaai is al snel overgewaaid naar Oost-Vlaanderen. Zowel in Aalst, Gent als Oostakker hebben ze hun eigen lokale variant die van bakker op zoon en van (groot)moeder op (klein)dochter werd doorgegeven.

- Aalsterse vlaai

De Aalsterse vlaai is wellicht de bekendste van de drie. Het is een vlaai op basis van een ander streekproduct uit de regio: mastellen, een soort van zachte broodjes. Geen fruit in de vulling maar wel iets dat je kan vergelijken met broodpudding, gekruid met kaneel en foelie.

- Gentse vlaai

De Gentenaren maken hun vlaai met peperkoek, kandijsiroop, beschuiten en kaneel. Het geeft de smeuïge Gentse vlaai een mooie donkere kleur en licht gekruide smaak. Deze vlaai vind je trouwens in een variant met of zonder rozijnen.

- Oostakkerse vlaai

De Oostakkerse vlaai klinkt misschien niet bekend, maar is wel al de wereld rondgegaan. Het is namelijk de vlaai die ook te zien is in de schilderwerken van Bruegel. Dit donkerbruin, smeuïg gebak van peperkoek, beschuit en kaneel is nu nog steeds een groot succes op Vlaaiendinsdag tijdens de Oostakkerse kermis. Naar traditie bak je een Oostakkerse vlaai in een vuurvaste ovenschaal en serveer je er een Rodenbach bij.

3. Hoegaardse vlaai

Ook in het Vlaams-Brabantse Hoegaarden serveren ze vlaai. Geen fruitvlaai maar wel een suikervlaai. Hoe kan het ook anders met een eigen suikerfabriek en suikerstad Tienen in de buurt. De Hoegaardse suikervlaai is een combinatie van suikertaart met flanvulling op basis van gistdeeg. De taart kent een lange traditie die teruggaat naar de vele vierkantshoeves in de omgeving die graan (voor bier) maar ook suikerbieten teelden.

4. Lierse vlaaikes

Het Liers ‘vlaaike’ kreeg met recht en reden een verkleinwoord. Dit klein, kruidig gebak is slechts 5 cm groot. Lierse vlaaikes gaan al 300 jaar mee in en rond Antwerpen. Een Lierse vlaai bestaat uit brooddeeg van water, boter en bloem met een vulling van paneermeel, kandijsiroop, melk en vier kruiden. Ben je in de buurt van Lier? Ga dan zeker een bakker binnen om dit klein maar fijn streekproduct te proeven.